Japonya’dan Türkiye’ye: Depreme Karşı Alınacak Dersler
Deprem tehlikesi denildiğinde, ilk akla gelen ülke Japonya’dır. Yılda, yaklaşık 1000 deprem yaşanan Japonya’da binaların ayakta kalmasının sırrı, 1995’te 6 bin kişinin ölümüne yol açan Kobe Depremi’nin ardından çıkarılan katı inşaat yönetmeliğinde yatıyor. Bu felaketten sonra, binaları koruyacak teknolojiler geliştirmek için, milyarlarca dolar harcayan ve eski binaları da güçlendiren Japonya, inşaat mühendisliğinde dünya lideri haline geldi. Japonya’nın inşaat yönetmeliği, alçak, orta ve yüksek binalara ayrı kurallar ile koruma sistemleri getiriyor.
Üç ve daha az katlı binalarda güçlendirilmiş duvarlar ve temele belli bir kalınlıkta levhalar yerleştirilmesi şartları aranıyor. 3.5 metreye kadar olan orta yükseklikteki binalarda çok daha gelişmiş mühendislik yöntemleri uygulanırken, gökdelenler ülkenin en üst düzey inşaat mühendisleri tarafından geliştirilen yenilikçi teknolojilerle korunuyor.
Japonya’nın deprem yönetiminde başarılı olmasının en önemli unsurlarından biri, esnek malzeme kullanımı ve yenilikçi inşaat teknikleridir. Japonya’da binaların büyük bir kısmı, deprem anında rijit bir şekilde yıkılmak yerine esneyerek sarsıntıyı absorbe eden malzemelerle inşa edilmektedir. Hafif çelik, karbon fiber takviyeli beton ve ahşap gibi esnek yapı malzemeleri, binaların dayanıklılığını artırarak büyük ölçekli hasarların önüne geçmektedir. Ayrıca, gökdelenler dahil olmak üzere birçok yapı, sönümleyici sistemler (dampers) ve taban izolasyon teknolojileri ile donatılmıştır. Bu sayede, binalar sarsıntıya karşı kontrollü hareket ederek yıkılma riskini minimize eder. Türkiye’de ise inşaat sektöründe bu tür esnek malzemeler ve ileri teknoloji sistemlerinin daha yaygın hale getirilmesi, özellikle büyük şehirlerde hayati bir adım olacaktır.
Bununla birlikte, erken uyarı sistemleri ve afet yönetimi, Japonya’nın en kritik avantajlarından biridir. Japonya’da gelişmiş sismik izleme ağları sayesinde, deprem dalgaları henüz ulaşmadan saniyeler önce halk ve kritik altyapılar otomatik olarak uyarılmaktadır. Trenler durduruluyor, gaz hatları kesiliyor ve halk telefonlarına anında bildirimler gönderiliyor. Türkiye’de de benzer bir sistemin tam kapasiteyle geliştirilmesi, olası can ve mal kayıplarını ciddi oranda azaltabilir. Ancak, erken uyarı sistemleri kadar halk bilinci ve deprem eğitimi de büyük bir önem taşımaktadır. Japonya’da okullardan iş yerlerine kadar her alanda deprem tatbikatları düzenli olarak yapılmakta, çocuklar erken yaşlardan itibaren deprem anında nasıl hareket etmeleri gerektiğini öğrenmektedir. Türkiye’de de AFAD ve sivil toplum kuruluşlarının eğitim çalışmaları önemli bir adım olsa da, bu sürecin daha kapsamlı ve sürekli hale getirilmesi gerekmektedir. Depreme karşı bilinçli bir toplum oluşturmak, sadece bireysel güvenliği sağlamakla kalmaz, aynı zamanda afet sonrası kaosun önlenmesine de yardımcı olur.
Deprem gerçeği, sadece kanunlar ve teknik önlemlerle değil, toplumun bilinçlenmesi ve afet kültürünün yaygınlaştırılmasıyla da yönetilmelidir. Japonya örneği, sadece mühendislik çözümleriyle değil, halkın deprem bilinci ve hazırlık seviyesiyle de başarının sağlanabileceğini gösteriyor. Ülkemizde de benzer bir bilinç oluşturmak, bireysel ve toplumsal sorumluluklarımızı yerine getirmek, güvenli bir gelecek için hayati önem taşıyor. Unutulmamalıdır ki, deprem değil, ihmalkarlık öldürür. Bu nedenle, yapı güvenliği ve afet bilinci konularında kararlılıkla ilerlemeli, geleceğimizi sağlam temeller üzerine inşa etmeliyiz.
